Vijlenerbos

Het Vijlenerbos ligt op een plateau tussen Vijlen, Cottessen en Vaals en is een van dé hotspots in de Ardennen. Het gebied, zo’n 280 meter boven zeeniveau, is één van de noordelijke uitlopers van de Belgische Ardennen. Hier lag kalksteen uit het Laat-Krijt miljoenen jaren aan de oppervlakte. In die periode is veel kalksteen opgelost in regenwater. Ook zijn er diverse wandelroutes in het Vijlenerbos. Met een bezoek aan deze hotspot leer je meer over de oudste verweringsgronden van Nederland.

Te zien in het Vijlenerbos

Het dichtbegroeide Vijlenerbos verhult veel van wat hier te zien is. Ook na het Krijt overspoelde de zee dit gebied regelmatig. Op de zeebodem werd zand afgezet, dat later versteende. Door latere erosie van de zandsteen bleven grillig gevormde zandsteenblokken achter. Staatsbosbeheer legde een aantal van deze blokken bij elkaar als geologisch monument ‘Zandsteenblokken’. In het nabijgelegen geologisch monument ‘Zeven Wegen’, krijg je een inkijkje in het sediment dat achterbleef nadat de kalksteen uit het Krijt oploste. Door dat oplossingsproces zitten in de kalksteen onder het Vijlenerbos diepe oplossingsgaten (orgelpijpen), die aan de oppervlakte zichtbaar zijn als schotelvormige inzinkingen: dolines.

Grillig gevormde zandsteenblokken als stille getuigen van de zee.

Wandelroutes en bezienswaardigheden in en rond het Vijlenerbos

Geologisch monument ‘Zandsteenblokken’ bereik je via een houten bruggetje over de greppel en een kort bospad. De zandsteenblokken van ieder een halve tot anderhalve meter in doorsnede komen uit de omgeving. Van dichtbij kun je de fijnkorrelige textuur zien. Vind je nog fossielen uit zee of sedimentaire structuren?

Geologisch monument ‘Zeven Wegen’ bestaat uit een kleine verlaten groeve langs de weg. Naar schatting loste indringend regenwater hier in de loop der tijd 50 meter kalksteen op. Alleen de niet oplosbare bestanddelen bleven achter: vuursteen, leem en zand.. Met wat geluk vind je een verkiezeld fossiel van een zee-egel.

Vele wandelpaden doorkruisen het Vijlenerbos. Struin eens door het bos en verwonder je over de hoeveelheid dolines en hun afmetingen.

Informatiebord geeft uitleg over het ontstaan van de zandsteenblokken.

Praktische informatie

Geologie in het kort

In het gebied rond het Vijlenerbos krijg je een indruk van de afbraak van gesteente onder invloed van tijd en regenwater. De kalksteen uit het Laat-Krijt en de zandsteen uit het eerste deel van het Cenozoïcum veranderden hier door oplossing en erosie in een dikke verweringslaag, met her en der losse zandsteenbrokken.

Detailfoto toont de kwartskorrels van de zandsteen.

Geologische opbouw

In het Laat-Krijt (76-66 miljoen jaar geleden) werd hier in een ondiepe zee kalksteen van de Formatie van Gulpen afgezet. In de tientallen miljoenen jaren daarna lagen in het gebied afwisselend een ondiepe zee en een rivierdelta, waarin zand en klei werden afgezet. Zo’n 10 miljoen jaar geleden kwam het gebied door tektonische krachten omhoog en werd Zuid-Limburg definitief land. Door het (sub)tropische klimaat vond sterke bodemvorming plaats, waardoor zandlagen veranderden in zandsteen door verkitting met kiezelzuur. Latere erosie spoelde het niet-versteende zand weg en de zandsteenblokken bleven achter. Doordat miljoenen jaren lang regenwater door de bodem sijpelde, loste de kalksteen uit het Krijt op en bleven niet-oplosbare delen achter in een pakket dat we vuursteeneluvium noemen.

Meer over deze hotspot