Bodemdaling

Onze kennis over de opbouw van de ondergrond stelt ons in staat om bodemdaling te verklaren én te voorspellen. De Geologische Dienst Nederland adviseert over vraagstukken die spelen op het gebied van bodemdaling.

Daling van de bodem voorspellen en verklaren

Op basis van onze kennis van fysische processen in de ondiepe en diepe ondergrond maken wij zogeheten voorwaartse modellen, die bodemdaling berekenen. Daarbij speelt de samenstelling van de ondergrond een grote rol. Met behulp van inverse modellen kunnen we ook de gemeten bodemdaling verklaren. Daarbij bepalen we welk deel van de bodemdaling komt door landgebruik en het onttrekken van grondwater (ondiepe oorzaken) en welk deel door het winnen van olie, gas en zout (diepe oorzaken). Met die kwantitatieve verklaring stellen wij scenario’s op voor de mogelijke bodemdaling en de locatie daarvan, als gevolg van activiteiten in de ondergrond. 

Advies aan belanghebbenden

Met onze berekeningen bieden we ondersteuning aan overheden zoals waterschappen en provincies, maar ook aan belanghebbenden als particulieren en bedrijven. Op basis van onze inschatting van de verwachte bodemdaling kunnen overheden beleid opstellen en beslissingen nemen. Over bijvoorbeeld het starten of stoppen met gasproductie. Of over het minder of meer wegpompen van water uit een polder.

Ondiepe oorzaken

Vaak heeft de bodemdaling in Nederland een oorsprong in de ondiepe ondergrond en daarvoor bestaan verschillende oorzaken. Na het droogleggen van nieuw land bij inpoldering klinkt de bodem in doordat klei in aanraking komt met lucht. Dat proces staat bekend als kleirijping. Een andere oorzaak van ondiepe bodemdaling is compactie door een verandering in de waterdruk, wat in Nederland doorlopend gebeurt met het wegpompen van water om landbouwgrond droog te houden. En in veengebieden zijn micro-organismen de oorzaak van bodemdaling: bij hun activiteit komt koolstofdioxide vrij uit de bodem. Zowel kleirijping, compactie als oxidatie zijn grotendeels onomkeerbare processen. Door ondiepe bodemdaling kan bovengronds schade aan infrastructuur ontstaan.

Diepe oorzaken

Naast ondiepe oorzaken veroorzaakt op grote diepte ook mijnbouw bodemdaling, zij het in veel mindere mate. Bij het winnen van zout ontstaan holtes, die onder druk van het omringende gesteente kleiner worden. Bij gaswinning worden de zandkorrels in de gasvelden in elkaar gedrukt door de drukdaling. Dat straalt uit naar boven, waardoor de bodem daalt. Door diepe bodemdaling ontstaat geen schade aan bovengrondse infrastructuur, doordat de oppervlakte van het gedaalde oppervlak, de zogeheten bodemdalingskom, zeer uitgestrekt is, vaak vele kilometers in doorsnede.

Metingen als basis

We werken met gegevens van peilmerken: vaste punten op gebouwen in Nederland waarmee Rijkswaterstaat elke paar jaar – tot op de millimeter nauwkeurig – de veranderende hoogte meet van locaties ten opzichte van elkaar. Daarnaast gebruiken we continue metingen van GPS en beelden van radarsatellieten die elke paar weken worden gemaakt. 

Wil je meer informatie? Neem contact op met Peter Fokker via onderstaande blauwe knop met het label ‘mail direct’.

Downloads

Zie ook