DIS Noordzee
Zand is na water de meest gebruikte natuurlijke hulpbron ter wereld. In de Nederlandse Noordzee wordt jaarlijks ongeveer 35 miljoen kubieke meter zand gewonnen. Het wordt gebruikt voor kustbescherming en in de bouw. De Geologische Dienst Nederland werkt samen met Deltares al jaren aan het Delfstoffen Informatie Systeem (DIS). In opdracht van Rijkswaterstaat worden zandvoorraden in de Noordzeebodem in kaart gebracht aan de hand van steeds betere 3D-ondergrondmodellen.
Kwaliteit en hoeveelheid
Enkele kilometers buiten de Nederlandse kust is een kustlangse strook gereserveerd voor zandwinning. De ondergrond van de Noordzee bestaat daar niet alleen uit zand. Er zijn ook klei-, veen-, grind- en schelpenlagen aanwezig. Daarnaast varieert de korrelgrootte van zand van zeer fijn tot uiterst grof. Voor onze nationale zandwinstrategie is het belangrijk om precies te weten wáár welk type zand ligt. Zo kan voor elke toepassing op de meest optimale plek worden gewonnen.
Geologisch archief
De Geologische Dienst Nederland heeft een archief vol boor- en seismische data die informatie geven over de opbouw van de ondergrond onder de zeebodem. Aan de hand van deze punt- en lijngegevens kunnen we goed zien hoe de ondergrond in de ruimte varieert. We gebruiken geostatistische methodes om een voorspelling te doen over de samenstelling van de bodem tussen deze punten en lijnen. Zo krijgen we een gebiedsdekkend model.
Lagen- en voxelmodel
Voor het DIS maken we met behulp van geostatistiek eerst een geologisch lagenmodel. Daarbij delen we de ondergrond op in lagen met goed gedefinieerde lithologische kenmerken. Op basis van dit lagenmodel maken we vervolgens een voxelmodel, waarbij we de ondergrond opdelen in blokjes van 200 x 200 x 0,5 meter. Voor ieder blokje van 20.000 kubieke meter berekenen we welk type sediment daar waarschijnlijk zit. Bij deze berekening is het lagenmodel sturend.
Zandkwaliteit
Aan de hand van het voxelmodel kunnen allerlei vragen over de ondergrond worden beantwoord, zoals: ‘waar is de kans dat we grind vinden het grootst’, ‘waar zit waarschijnlijk klei’ of ‘ligt hier zand dat geschikt is voor de bouw of meer voor strandophogingen?’.
Hoeveel zand kunnen we winnen?
Door het voxelmodel te combineren met ruimtelijke planning en grootschalige zeebodeminfrastructuur, zoals elektriciteitskabels en gasleidingen, kan goed worden gezien waar zandwinning wel en niet mogelijk is. Op dezelfde manier kan berekend worden hoeveel zand er beschikbaar is in verschillende scenario’s voor de nabije of verdere toekomst. Deze informatie vormt de basis van een duurzaam zandextractiebeleid.
Wil je meer informatie? Neem contact op met Jelte Stam via onderstaande blauwe knop met het label ‘mail direct’.
